Bezoekers: Jouke Verlinden en Hans de Graaff
Datum: 25 en 26 november 1993
Verslag
Op donderdag 25 en vrijdag 26 november hebben we het onderdeel IPSI van het GMD bezocht. We waren daar op uitnodiging van Matthias Hemmje. Ook hebben we kort het Fraunhofer Institute for Computer Graphics (VR-lab) en het Zentrum fur Graphische Datenverarbeitung bekeken. Voor de geinteresseerden: bij Hans liggen een aantal glossy magazines en foldertjes met projectbeschrijvingen ter inzage.Donderdag
Allereerst kregen we van Matthias een korte uitleg over de structuur en organisatie van GMD in het algemeen, en IPSI in het bijzonder. Het GMD is een soort Duits CWI, met acht verschillende instituten die elk een aparte onderzoekstaak hebben. Wij waren op bezoek bij IPSI, het Institute for Integrated Publication and Information Systems. Binnen dit instituut zijn weer drie verschillende onderzoekgroepen: DIMSYS, dat zich bezig houdt met OO-databases; PAVE, dat zich bezig houdt met het Publication Process; en CUI, dat zich bezig houdt met Intelligent User Interfaces. Het CUI heeft als speciale thema's o.a. Information Retrieval, Teaching & Training en Visual Interaction Tools.Daarna kregen we een demo van het werk van Matthias Hemmje: Lyberworld. Met dit project probeert hij met behulp van visualisatie information retrieval queries op te bouwen. De database met documenten waarin gezocht wordt bestaat uit documenten en verbindende sleutelwoorden. Met behulp van deze sleutelwoorden kunnen relevante documenten gevonden worden. Op dit moment zijn er twee visualisaties. De eerste is aan "cone trees" (van Xerox Parc) verwant, en geeft relevante documenten of sleutelwoorden aan op een 3D wiel. De tweede visualisatie maakt gebruik van een "relevantie bol". Binnen deze bol zweven de geselecteerde documenten. Verder zijn er kleine bollen die de sleutelwoorden voorstellen. Elk document wordt nu door elk relevant sleutelwoord aangetrokken, waarbij de mate van relevantie overeenkomt met de aantrekkingskracht. Door het verplaatsen van de bollen van de sleutelwoorden kunnen nu queries geformuleerd worden. Zoals altijd is de visualisatie duidelijker als je hem ziet, in vergelijking met de bovenstaande armzalige beschrijving. Natuurlijk draait dit alles op een gepeperde Reality Engine van Silicon Graphics.
Hierna hebben Jouke en ik ons gesplitst. Jouke heeft een presentatie gehouden over zijn afstudeerwerk: "Virtual books". Ik heb een bezoek gebracht aan Ulrich Hoppe. Hij doet onderzoek naar het gebruik van een Xerox Liveboard bij Educatie. (Een Liveboard is een groot scherm, waarbij de muis vervangen is door een pointer waarmee naar het scherm gewezen kan worden. Klikken op buttons gebeurt door het scherm aan te raken.) Het onderzoek bekijkt hoe zo'n Liveboard ingezet kan worden bij educatie. De docent bedient het Liveboard, en alle studenten hebben een eigen machine waarop ze de oefeningen kunnen maken. Eventueel kan de docent via het Liveboard meekijken met een leerling. Onderzoek hiernaar is nog in volle gang, op dit moment wordt alleen gekeken naar de technische ondersteuning voor dit proces, en niet echt naar de didactische problemen en mogelijkheden.
Bij Jouke's presentatie kwamen veel mensen opdagen, een volle zaal. Toevallig was Jim Foley van Georgia Tech een paar weken eerder ook langs geweest, zodat de materie al bekend was. Na de presentatie waren er enkele enthousiast reacties, en er was ook belangstelling voor de demonstratie daarna.
Tot slot hebben we nog gekeken bij Thomas Kamps en Klaus Reichenberger. Zij zijn in samenwerking met de uitgever MacMillan bezig om een Dictionary of Art op te bouwen. De uitgever levert de materialen en semantische relaties aan. Hun werk concentreert zich voornamelijk om het presenteren van deze semantische relaties tussen gegevens. Te denken valt bijvoorbeeld aan de invloed van de ene kunst-stijl op de andere. Ze concentreren zich bij deze presentatie op het zo gunstig mogelijk presenteren van de belangrijkste relatie. Dit onderzoek is onderdeel van een EEG project op het gebied van Electronic Publishing (RACE).
Geslapen bij Matthias' ouders. Gute nacht. :-)
Vrijdag
Na een flink ontbijt (brochen-und-caffee) hadden we een nog drukkere dag. Eerst moest ik 's-ochtends een presentatie geven. Tijdens de voorbereidingen en presentatie had Jouke nog een afspraak met Norbert Streitz, hoofd van de Hypermedia afdeling. (Jouke:) Met hem heb ik ongeveer 40 minuten gebabbeld over het onderzoek dat zijn afdeling doet. Norbert's hypertext-research: naast het Dictionary of Art Hypermedia system is men druk bezig met coorporative work en hypertext/media voor authoring. Vele bouwstenen hebben ze ontwikkeld (client-server protocollen, user interface modules etc.) onder de naam SEPIA. Ook hier wordt het Xerox LiveBoard gebruikt (later op de dag kreeg ik een demo van dr. Haake). Streiz werkt samen met Xerox PARC & EuroPARC (Cambridge) en univ. of Toronto (Buxton et al.). Geld komt van vele EG projecten die ze hebben (ESPRIT:HITEA&HIFI, RACE/DART), waarin de Polytechnico di Milano en verscheidene bedrijven participeren. Het Onderzoek bij Streiz is fundamenteel, niet toegepast, hoewel later zou blijken dat ze wel aan user testing doen. Nog een leuk weetje: de universiteit in Hohenheim (nabij Stuttgart) heeft dezelfde apparatuur als de GDR bij TB (Group Systems), toegepast onderzoek door een zekere Krcmar aldaar...Jammer genoeg waren er bij mijn presentatie niet zoveel mensen (7 exclusief Jouke), maar de mensen die er waren vonden het verhaal over D2M2 en Move wel interessant en nuttig. Hierna hebben we een project bekeken waarbij Kunst (met hoofdletter ;-) in een 3D ruimte gevisualiseerd en geanimeerd werd. Dit zag er bijzonder leuk uit (Jouke: maar zeker niet vernieuwend, in Karlsruhe is men al een aantal jaren verder). Sebastian, de student die met het project bezig was, verzekerde ons echter dat er veel problemen waren met de communicatie tussen hen en de kunstenaar.
Hierna hebben Jouke en ik ons weer gesplist. Ik ben gaan kijken bij F. Schiele. Hij houdt zich ook bezig met taken binnen een interface. Helaas was hij een paar weken uit zijn research geweest, wat duidelijk te merken was aan het af en toe erg vage verhaal. Niettemin zaten er toch interesante dingen tussen. Jouke was ondertussen in gesprek met Haake. (Jouke:) Haake toonde me Streiz's demos: SEPIA (CSCW hypermedia omgeving, gericht op het schrijven en communiceren, zoals ook IBIS en StorySpace). Naast het systeem zelf kon er gebruik worden gemaakt van videophone (ze hebben dan ook speciale breedband verbindingen met andere GMD instituten). Dolphin is een systeem dat het Xerox LiveBoard gebruikt: krabbels worden omgetoverd tot hypermedia nodes wanneer er een vierkantje omheen wordt getekend (echt, een magische proces om te zien gebeuren....) Andere gebaren maken het mogelijk om nodes te verbinden (links) en te vernietigen. Zo kan er op een intuitieve wijze een hypertext document worden gemaakt dat later weer naar SEPIA kan worden gebruikt (ook kunnen SEPIA documenten naar het bord worden versleept). En natuurlijk kunnen er meerdere LiveBoards+SEPIA workstations tegelijkertijd worden gebruikt. De editors van het MultiMedia Forum (zie volgende paragraaf) en de uitgeverij McMillan (van de Dictionary of Art) zullen het systeem testen in de loop van volgend jaar.
Vlak voor de lunch hebben we nog een demonstratie gekregen van het multimedia informatie-blad wat binnen IPSI gebruikt wordt. Maandelijks wordt door een aantal mensen binnen IPSI een aflevering samengesteld, met daarin allerlei nieuws over IPSI, compleet met video, audio en plaatjes. Het was goed om te zien dat de research kennis van hypermedia ook binnen het instituut zelf daadwerkelijk gebruikt worden. Misschien is het goed zoiets ook bij ons op te zetten.
Na de lunch zijn we naar een afdeling van het Fraunhofer instituut gegaan. Het Fraunhofer instituut is een groot instituut met een flink aantal verschillende laboratoria in Duitsland en de VS. In dit lab, het Institute for Computer Graphics, hebben we in een fantastische ruimte op een groot scherm een aantal demonstraties op het gebied van graphics (radiosity) en virtual reality gehad. De demonstraties waren wel enorm fraai, maar nogal industrie-gericht (zuiver architectural walkthroughs). Dit komt waarschijnlijk doordat ze slechts 15% van het budget vrij kunnen besteden, de rest is contract-research. We hebben daarom geen vernieuwende dingen gezien.
Tot slot hebben we vrijdag nog een bezoek gebracht aan een laboratorium voor Media & Vision (Zentrum fur Graphische Datenverarbeitung, ZGDV). Daar hebben we gesproken met Kaisa Vaanen (een Finse onderzoeker, Erwin Hansen wel bekend :) Zij is bezig met een editor voor hypermedia voor presentatie-doeleinden (Point Of Information services). De editor gaat uit van een aantal voor-gedefineerde metaforen, zoals een bibliotheek of een huis. De auteur kan zelf een toepasselijke metafoor kiezen, en deze vervolgens in vullen met hypermedia informatie op een intuitieve wijze. Zij is vooral geinteresseerd in het vinden van goede metaforen (de keuze van een metafoor hangt onder andere af van de soort informatie en de doelgroep). Jouke had haar al gezien tijdens een brown bag meeting in het GVU Center.
Voor de voetbal-fans nog een kleine mededeling: uit eerste hand weten we dat in de Bundesliga Kaiserslauten vs. Koln geeindigd is in 3-0. We hebben dit zelf vanaf de hoofdtribune gezien. :-)
Tot slot nog een leuke observatie met betrekking tot de demonstraties die we kregen. Bij een flink aantal demo's ging wel iets mis. Natuurlijk geen probleem, want iedereen die wel eens demo's geeft weet dat dit altijd wel gebeurt. Wat echter opviel was dat elke keer bijzonder veel nadruk gelegd werd op het feit dat het eerder wel werkte. Zozeer zelfs dat het de tweede dag behoorlijk op onze lachspieren ging werken.
Hans & Jouke